Headshaking, of in het Nederlands “hoofdschudden”, gaat over het plotseling en onwillekeurig schudden van het hoofd door het paard. De beweging is meestal verticaal, maar kan net zo goed horizontaal of draaiend zijn. Soms zijn het kleine knikjes met het hoofd, soms zijn de bewegingen vrij heftig en groot. De beweging heeft vaak iets weg van een schrikreactie, alsof een insect tegen de neus van het paard vliegt. Dit maakt het voor de ruiter of begeleider van het paard best uitkijken, want zo’n paardenhoofd is groot en hard, zeker wanneer het onverwacht voorbij komt zwaaien.
Bij de echte headshakers wordt aangenomen dat de onverwachte bewegingen, die het paard maakt, worden veroorzaakt door overprikkeling van de trigeminus zenuw. Dit is de 5de craniale (hersen-) zenuw. Deze zenuw loopt uit in drie takken en verzorgt onder andere de gevoeligheid van de neusholte, oogbol en het aangezicht.
Het gevoel dat het paard ervaart kan brandend, tintelend, jeukend of elektrisch van aard zijn. Naast dat het paard met zijn hoofd schudt, kan hij ook zijn neus schuren, veel proesten, slaan met zijn voorbenen, en een duidelijk geïrriteerde neus en/of ogen hebben.
Onderzoekers geloven dat tussen 1% en 4,5% van de paarden de aandoening heeft en in 75% van de gevallen komt het voor bij ruinen. Vaak zijn de paarden tussen 6 en 12 jaar oud en het is ras onafhankelijk.
Het feit dat het voornamelijk voorkomt bij ruinen impliceert dat er een hormonale component meespeelt. Hier is onderzoek naar gedaan en dit lijkt ook zo te zijn. Maar goed, het gaat vervolgens natuurlijk om de oplossing van het probleem. En die is niet eenduidig. Er blijkt niet één behandeling volledig effectief; er zijn behandelingen die bij sommige paarden werken en bij andere niet. Dit vormt dan ook de aanleiding voor voortdurend onderzoek.
En nu? Is dit alles?
Nee! Uiteraard kan het zijn dat je paard een echte headshaker is, maar uit onderzoeken blijkt dat als lichamelijk ongemak wordt opgelost, bij een goot deel van de paarden het hoofdschudden stopt of duidelijk vermindert.
Oftewel, deze paarden schudden regelmatig heftig met hun hoofd om aan te geven dat er iets niet prettig is. En zo vragen ze dus eigenlijk om jouw hulp. Ze vertonen de symptomen van een echte headshaker, maar zijn dat eigenlijk niet.
Ja, en dus begint de zoektocht, want dat lichamelijk ongemak kan velerlei oorzaken hebben.
Belangrijk bij je zoektocht
Omdat de oorzaken zo verscheiden en individueel zijn, is het handig om voor jezelf een (dag)boekje bij te houden. Wanneer schudt jouw paard overdadig met zijn hoofd? Altijd? Alleen in het voorjaar? Is het bijvoorbeeld thuis erger dan op vakantie? Op heldere dagen wanneer de zon schijnt? Is het alleen gedurende de training of wordt het heftiger gedurende de training? Etc. Zo krijg je een idee in welke richting je de oplossing moet zoeken.
Mogelijke oorzaken van headshaking bij het paard
Zonder de intentie te hebben om uitputtend en allesomvattend te zijn volgen hieronder een aantal zaken waar je aan kunt denken:
Zadel
Wanneer een zadel niet goed op de rug van het paard ligt, veroorzaakt dit onbalans en pijn. Heel belangrijk is de boommaat. Is deze te nauw, dan lopen de boompunten niet parallel aan de schouder van het paard en prikken ze daar in de spieren. Is de boom te wijd, ook dat is zeer oncomfortabel rondom de schoft. Twijfel je of je zadel wel goed ligt, de boom de correcte maat heeft voor jouw paard, het kanaal tussen de kussens de wervels mooi vrij laat, maar ook weer niet te breed is, de kussens de rug mooi volgen en gelijk zijn opgevuld? Laat het dan controleren en neem contact op met je zadelpasser!
Hoofdstel
Zeker bij paarden die gevoelig zijn op of rondom hun hoofd, is het belangrijk dat het hoofdstel goed past. Let goed op dat de frontriem niet knelt en zodoende ongewenste druk op het voorhoofd en de kaakgewrichten zet.
Wat een paard prettig vindt, is individueel. Er is inmiddels een heel scala aan anatomische hoofdstellen op de markt. Bitfitters en ruitershops bieden vaak de mogelijkheid om te testen wat jouw paard prettig vind.
Oog
Er zijn paarden die gevoelig zijn voor UV-straling in zonlicht. Dit irriteert de ogen, waarop het paard gaat headshaken. Is dit de situatie voor jouw paard, dan is het verstandig je paard zoveel mogelijk uit direct zonlicht te houden en een UV-werend masker op te doen als hij naar buiten gaat.
Kijk even goed, want ik ken een verhaal dat een ooghaar, dat afboog en het oog raakte, de oorzaak bleek van het heftige schudden met het hoofd! Soms is de oplossing eenvoudiger dan verwacht.
Ook kan een vliegenmasker juist irriteren. Dat ben ik ook al eens tegengekomen. Vliegenmasker af en het headshaken was voorbij.
Oor
Het oor is heel gevoelig. De haren in de oren zitten er niet voor niks. Zij houden stof, vliegjes e.d. buiten boord. Schudt je paard opeens heftig met zijn hoofd, controleer dan zeker even zijn oren, want misschien zit er bijvoorbeeld een teekje in. Ook oormijt levert flinke irritatie op, met als één van de gevolgen heftig geschud met het hoofd. Lukt het je niet om een goede controle uit te voeren, dan kan je dierenarts je zeker helpen.
Tanden
Goed onderhoud van de tanden is essentieel voor een goede voedselopname. Daarnaast is een goede balans van de tanden en kiezen belangrijk voor het comfort en de proprioceptie van het paard (waarnemen waar hij zich in de ruimte bevind).
Een irritatie, en dat hoeft maar een klein scherp haakje of een klein ontstoken kanaaltje te zijn bijvoorbeeld van een oud wolfs tandje, kan al voldoende zijn voor het paard om daarop te reageren met headshaking.
Rug
Pijn in de rug is een uitgebreid onderwerp, dat aan bod komt in een ander artikel. Maar overweeg zeker gevoeligheid in de rug als je paard erg onrustig is met zijn hoofd.
Natuurlijke scheefheid / evenwicht
Wanneer een paard in de training niet gecorrigeerd wordt in zijn natuurlijke scheefheid, dan loopt hij uit balans en dat voelt onveilig en oncomfortabel. Ook dit kan een oorzaak zijn voor het paard om met zijn hoofd te gaan gooien.
Allergie
Een bekende oorzaak van headshaking is overgevoeligheid voor pollen. Dit leidt dan vaak tot periodiek headshaken in de periode van maart tot en met september. Het ene paard is gevoelig voor allerlei pollen, de ander voor één specifieke boom of plant.
Naast headshaking kan het paard hierop ook reageren met een loopneus en/of geïrriteerde ogen.
Straling
En, last but not least, aardstraling. Hier spreek ik uit eigen ervaring en die van een klant. Echt, sluit deze mogelijkheid uit! Ook al klinkt aardstraling wat zweverig, het is een heel aards gegeven. Meer informatie lees je in het artikel Paarden en Aardstraling.
Oplossingen voor headshaking
Je begrijpt dat de oplossing afhankelijk is van de oorzaak of oorzaken, want het kunnen er natuurlijk ook meerdere zijn.
Als je zelf een goed beeld hebt van wanneer je paard erg met zijn hoofd schud en je hebt de voor de hand liggende oorzaken uitgesloten, overleg dan met je (holistisch) dierenarts over medicatie en of suppletie van bijvoorbeeld magnesium je paard zou kunnen helpen.
Ook zijn er behandelingen die de dierenarts kan doen, zoals de uit Engeland afkomstige behandeling “PENS”. Pens staat voor: Percutaneous Electrical Nerve Stimulation en betreft het elektrisch stimuleren van de zenuw. Online is hier meer informatie over te vinden.
Vrij veel paarden die overdadig schudden met hun hoofd hebben baat bij het gebruik van een neusnetje, dat ervoor zorgt dat je paard zijn neus minder geprikkeld wordt.
Behoort je paard tot de groep echte headshakers, dan is cranio sacraal therapie een behandelvorm die je paard mogelijk goed kan ondersteunen. Het werkt op het zenuwstelsel, helpt het paard ontspannen en kan de overprikkeling verminderen.
Contact
Zoek je een echte cranio sacraal therapeut, google dan even verder. Is je paard niet een echte headshaker, maar toont hij wel de signalen en loop je vast in het zoeken naar een oplossing, neem dan contact met me op:
Tel.nr. 06-20 190 913
Email: info@masjafick.nl