Nadat we in de vorige artikelen de natuurlijke scheefheid van het paard in beeld hebben gevat en hebben gekeken hoe een paard, dat uit balans loopt, eruit ziet, is inmiddels het volgende duidelijk:
…als er asymmetrie in het lichaam is, dan is er ook compensatie in het lichaam. Wanneer er compensatie is, zijn er veranderingen in houding. Zijn er veranderingen in houding, dan heeft dit effect op de bewegingsafloop. En als de bewegingsafloop niet symmetrisch is, dan gaat dit als eerste ten koste van de prestaties en vervolgens ten koste van de gezondheid van ons paard!
Dit is dè reden waarom de scheefheid, die ieder paard van nature heeft, dè basis zou moeten vormen voor iedere training!
Rechtrichten
We willen dus van natuurlijke scheefheid naar evenwicht en balans. En hier bestaat zowaar ook een term voor: Rechtrichten!
Alleen, net zoals met de interpretatie van natuurlijke scheefheid, zijn ook hier de meningen enigszins verdeeld over de precieze definitie. Sommigen zien rechtrichten als het richten van de voorhand voor de achterhand, anderen kijken ook naar de laterale, verticale en horizontale balans.
Op weg dus naar balans. Daarvóór is het handig om de natuurlijke scheefheid goed in beeld te hebben!
De natuurlijke scheefheid uiteengerafeld
Dè natuurlijke scheefheid is niet één simpel aanwijsbaar stukje dat je corrigeert en dan verholpen hebt. Het is onderdeel van ieder paard. Het is onderdeel van zijn natuur en zal dus om blijvende aandacht vragen.
De natuurlijke scheefheid zit in heel het paard. En om die scheefheid gericht aan te kunnen pakken is het goed om h’m eerst uiteen te rafelen. Hoe zit die natuurlijke scheefheid verweven in ons paard? We kunnen hem uiteenrafelen in zo’n acht scheefheden. Deze gelden voor ieder paard, uiteraard voor de één in meer en de ander in mindere mate:
- Laterale scheefheid
Links of rechtsgebogenheid, waardoor de ene kant van het lichaam korter, sterker en stijver en de andere kant langer, slapper en soepeler is. - Verticale scheefheid
Een paard draagt meer gewicht op zijn ene voorbeen dan op het andere en maakt daardoor niet precies een hoek van 90° met de grond. - Horizontale scheefheid
Het paard draagt van nature meer gewicht op de voorhand (60%) dan op de achterhand (40%). - Scheefheid voorbenen
Ieder paard is links- of rechtshandig. Eén been is sterker en heeft een betere coördinatie. Doorgaans wordt aangenomen dat de rechtsgebogen paarden linksvoor handiger zijn en de linksgebogen paarden rechtsvoor. - Scheefheid achterbenen
Het ene achterbeen is meer naast het lichaam, stuwt meer, is steiler en stugger. Het andere achterbeen is meer achter en onder het lichaam, draagt meer, is meer gebogen en soepeler. - Scheefheid voor / achter
Het paard is in zijn schouders smaller dan in zijn heupen. Laat je je paard altijd strak langs de bakrand lopen, dan spoort hij dus niet correct, want de schouders zijn op deze manier iets te ver naar buiten geplaatst. - Diagonale scheefheid
Wanneer het paard echt recht is in zijn lichaam, draagt hij evenveel gewicht op ieder been. Is het paard scheef, dan draagt één voorbeen teveel gewicht en verschuift het diagonaal evenwicht dus ook daar naartoe. - Onder- / bovenlijn
Als een paard uit balans is, spant hij (reflexmatig) zijn rugspieren aan, brengt zijn hoofd omhoog en zijn achterbenen kunnen zo niet ondertreden. De bovenlijn wordt kort. De buikspieren kunnen in deze situatie niet aan het werk, waardoor het paard een hangbuik krijgt. De onderlijn wordt op deze manier te lang.
Je ziet in het bovenstaande ook wel dat de verschillende scheefheden met elkaar samenhangen, dus we hoeven ze niet stuk voor stuk aan te pakken. Als we de ene aanpakken heeft dat ook effect op de andere.
Van natuurlijke scheefheid richting evenwicht
Dan volgt nu natuurlijk de vraag “met welke scheefheid beginnen we dan?”. Laten we beginnen bij het begin en het doel goed voor ogen houden.
Het gaat om het symmetrisch maken van het paard. En dan gaat het om het ontwikkelen van de “symmetrie in de bespiering” en “gelijke kracht en coördinatie in de achterbenen”. En dus…
Lateraal evenwicht
In eerste instantie wordt de natuurlijke scheefheid veroorzaakt door de ongelijke spierspanning aan de linker- en rechterzijde van het lichaam. Zonder deze op te lossen wordt het een kansloze missie.
Dus, het trainen zal gericht moeten zijn op het strekken en soepeler maken van de korte kant van het lichaam en het aanspannen en sterker maken van de lange kant. Werken aan het lateraal (zijdelings) evenwicht dus! En natuurlijk heeft dit ook al zo z’n effect op een evenwichtiger gebruik van de achterbenen.
Verticaal evenwicht
Vervolgens willen we heel graag van die ongelijke gewichtsverdeling van de voorbenen af, aangezien dit een scheve en te hoge belasting geeft op de gewrichten van het meest belaste voorbeen. En, dit leidt tot compensatie in de rest van het lichaam. Om het gewicht gelijk over de voorbenen te verdelen is het belangrijk dat de romp precies in het midden tussen de voorbenen komt. Dit betreft dus het verticaal evenwicht.
Is een paard verticaal in balans, dan maakt hij een hoek van precies 90° met de grond.
Nu zou je kunnen denken “als ik nou het lateraal evenwicht voor elkaar heb, en de spieren zijn aan beide zijdes ongeveer even lang en sterk, dan hangt die romp toch ook in het midden?”. Nou nee, zo simpel is het niet! Het verbeteren van het lateraal evenwicht is essentieel en helpt zeker, maar de invloed van de ongelijke gewichtsverdeling over beide voorbenen (onder andere, want de andere scheefheden spelen natuurlijk ook hun rol), zorgen ervoor dat de romp toch een beetje (of een beetje veel) scheef hangt.
Maar, hoe weet je nou of en wanneer je paard zijn romp precies in het midden van de voorbenen draagt en dus mooi in een verticaal evenwicht loopt? Dit kun je inderdaad niet precies zien, maar, je kunt het wel voelen!
Voorwaarts-neerwaartse tendens
Want, als een paard verticaal in evenwicht komt, ontspant hij zijn rugspieren. En herinner jij je uit het vorige artikel dat die rugspieren aanhechten op de halswervels? Dan begrijp je ook dat als het paard zijn rugspieren ontspant, hij zijn hals kan laten zakken en dan neemt hij automatisch de voorwaarts-neerwaartse tendens aan en komt dan in de correcte aanleuning. En dat voel je!
Hierbij is het heel belangrijk om niet aan de voorkant te trekken, of allerlei hulpteugels aan je paard te hangen om het gewenste plaatje af te dwingen, want dan maak je het onmogelijk voor je paard om zijn evenwicht te vinden. De neus MOET hiervoor echt vóór de loodlijn zijn!
Als het paard verticaal in evenwicht komt, ontspant hij dus zijn rugspieren en kunnen zijn buikspieren optimaal aan het werk. Hij neemt de voorwaarts-neerwaartse positie aan en gaat in balans lopen. Hij kan zijn voorbenen verder weg zetten en zijn achterbenen verder onderbrengen.
Het is overigens niet alleen de ruimte van het voorbeen dat ervoor zorgt dat het achterbeen verder onder kan treden. Ook het gewicht van het hoofd speelt hier een rol. Het hoofd van een paard is behoorlijk zwaar. Is zijn hoofd en hals in de voorwaarts-neerwaartse positie dan moeten hij er wel iets tegenover zetten om zijn evenwicht te bewaren en niet over zijn voorbenen te kukelen. Dat doet hij door achter meer onder te treden.
Horizontaal evenwicht
Het verbeteren van het lateraal en verticaal evenwicht heeft niet alleen effect op de spierlengte en -kracht en het evenwicht van de voorhand. Doordat het paard rechter wordt en meer in balans komt, verbetert ook de beweging van de achterbenen. Deze wordt gelijker tussen links en rechts en het paard kan zijn achterbenen verder naar voren zetten, meer ondertreden. En daardoor gaan de achterbenen langer het gewicht dragen. En zo verschuift het horizontaal evenwicht van de voor- naar de achterhand.
Het streven naar meer evenwicht en balans is nooit klaar. Er is altijd ruimte om een paard nog sterker en soepeler te maken en de coördinatie te verbeteren!
Nog even terug naar de bovenstaande acht scheefheden. Je ziet dat als het lateraal en verticaal evenwicht verbetert dit effect heeft op de andere scheefheden. Dan wordt ook de horizontale scheefheid minder, net zoals de scheefheid tussen beide voorbenen, die van de achterbenen, de diagonale scheefheid en die van de onder- en bovenlijn. Ook in dit geval is alles met alles verbonden. 🙂
Aan de slag in de praktijk
Ja, tot zover de theorie! Goed om dit te begrijpen. Het is namelijk een belangrijke stap op weg naar beter. Maar, hoe ga je nu je paard rijden? Hoe zet je dit alles om in de praktijk?
…tja, nu wordt het rijtechnisch, gaat het om concrete oefeningen die de balans, coördinatie en rompstabiliteit van het paard verbeteren en dat is niet mijn domein.
Maar gelukkig kan ik het stokje vanaf hier heel makkelijk doorgeven aan Monique de Rijk. Zij heeft op haar website “Atletische Rijkunst” een enorme verzameling artikelen en filmpjes, waarin zij op een praktische manier uitlegt hoe je je paard kunt helpen lateraal, verticaal en horizontaal in balans te komen.
Ik zou zeggen, bezoek de website, lees een aantal artikelen en bekijk ook de documentaire “When a horse says no“. Die geeft een goede indruk hoe e.e.a. werkt in de praktijk.
Ook het artikel: Het rechtrichten van je paard met Mireille den Hoed – Bit Magazine is goed geschreven en geeft inzicht en handvatten om met je paard aan de slag te gaan.
Heb je vragen, neem contact op met iemand die het principe van rechtrichten begrijpt door te werken met en aan de natuurlijke scheefheid van jouw paard. En, kijk ook eens kritisch naar jezelf, want laten we eerlijk zijn, ook wij zijn van nature niet recht!
Wat ik verder nog voor je kan doen?
Het is natuurlijk handig dat, als je aan de slag gaat met je paard, hij fijn in zijn lichaam zit. Heeft hij flink lopen compenseren door een blessure, incorrecte training, een scheefliggend zadel, matig onderhoud van zijn voeten of tanden? Dan is de kans groot dat hij beperkt wordt in zijn bewegingsvrijheid door teveel spierspanning in (een deel van) zijn lichaam. Bij het oplossen daarvan kan ik jullie helpen door je paard te behandelen, zodat jullie makkelijker en sneller de gewenste stappen in jullie training kunnen zetten. Wil je een afspraak maken? Ik hoor je graag!
T: 06-20 190 913 (bellen/voicemail, WhatsApp, sms)
E: info@masjafick.nl
Facebook (messenger)