In dit artikel staat de ‘musculus rhomboideus’ centraal. Deze spier is de volgende in de lijn van spieren die het voorbeen van het paard aan zijn romp bevestigen. In tegenstelling tot de vorige spieren, waarover we hebben gesproken, ligt de rhomboideus niet over het schouderblad en zelfs niet onder het zadel. Maar toch is ie belangrijk!
Rhomboideus; een cervicaal en thoracaal deel
De rhomboideus is een diepere spier die onder de trapezius spier ligt. Hij bestaat uit twee delen. Het cervicale deel (hals) start op het ligamentum nuchae (bovenlijn hals). Hij begint zo ver naar voren als C2 en loopt naar beneden, helemaal tot aan T2. Het thoracale deel loopt van T2 tot T7 en start op het ligamentum supraspinale, dat op dit gedeelte van de wervelkolom verbreed is en de processus spinosi van de wervels bedekt.
De rhomboideus eindigt aan de onderkant van het kraakbeen, dat zich aan de bovenkant van het schouderblad (cartilago scapula) bevindt. Op de afbeelding hierboven is dit cartilago scapula aangeduid met nummer 1. De rhomboideus eindigt dus vóór het zadel.
Als het cervicale deel van de rhomboideus aangespannen wordt, kan het de bovenkant van het scapula naar voren trekken (waardoor het been dus naar achteren beweegt). Wanneer zowel het cervicale als het thoracale deel worden aangespannen, wordt het scapula omhoog en tegen het lichaam aan getrokken. Wanneer het paard op het been staat en het schouderblad daarom onbeweeglijk is, zal deze spier helpen om de hals omhoog te tillen.
Wat maakt de rhomboideus interessant? De volgende theorie!
Misschien toch een beetje vreemd om over een spier te praten die al vóór het zadel ophoudt, terwijl de mensen – Rod en Denise Nikkel – die aan de basis van deze artikelen staan, zadelbomen voor western zadels bouwden. Dus waarom dan toch deze spier onder de loep nemen? Nou, vanwege een theorie die hun ter ore kwam en die logisch klonk, hoewel ook zij niet zeker weten of die theorie wel of niet klopt.
In een ander artikel gaan Rod en Denise in op hoe het scapula onder de voorboom van het zadel glijdt wanneer het voorbeen zich in beweging strekt en het been dus geen gewicht draagt. Natuurlijk kan dit alleen als de voorboom van het zadel voldoende ruimte hiervoor biedt. Welnu, wat zou er gebeuren als er niet genoeg ruimte is en de schouderbladen te veel contact maken met (een deel) van de voorboom? Of, als het zadel te ver naar voren wordt gehouden met behulp van een borsttuig zodat het op de schouderbladen ligt? Zou het niet logisch zijn dat het paard dan zou proberen zijn schouderblad dichter naar zijn lichaam te trekken?
Zoals je op bovenstaande afbeelding kunt zien, is de vorm van het scapula niet helemaal recht. Het volgt (de vorm van) de ribbenkast en het is iets gekanteld met de bovenkant dichter bij de middellijn van het paard. Omdat de rhomboideus onder het cartilogo scapula hecht, zal die bij samentrekken het schouderblad naar binnen trekken. Dus, als er problemen zijn met het schouderblad dat bij iedere pas de voorkant van het zadel raakt, zou de rhomboideus een van de spieren zijn die het paard gebruikt om dit ongemak of pijn te ontwijken.
En wat gebeurt er als je een spier veel gebruikt? Ja, dan wordt ie dikker! Wat zou er gebeuren als de rhomboideus onder het cartilago scapula dikker wordt? Dan zou de rhomboideus het scapula meer naar buiten drukken, waardoor het scapula verticaler komt te staan omdat de spier meer ruimte zou innemen tussen het schouderblad en de wervelkolom.
Als je nu kijkt naar foto’s van beschadigde paarden. De trapezius en latissimus dorsi achter het schouderblad zijn geatrofieerd (gekrompen en gedegenereerd) als gevolg van langdurige compressie/overdruk. En de schouderbladen steken duidelijk uit het paard. Steekt dit uit omdat de spieren erachter verdwenen zijn? Of is het omdat de bovenkant van het schouderblad meer van het paard wordt gehouden omdat de spieren eronder hypertroof (vergroot) zijn door langdurig gebruik in een poging het schouderblad naar het lichaam toe te trekken? Het antwoord is niet zeker, maar het is een interessante vraag, nietwaar? Als dit waar is, dan wordt het nog moeilijker om op deze paarden een zadel te passen. En, wordt het nog belangrijker om dit soort schade te voorkomen door goed ontworpen en passende zadels te gebruiken en ze in de juiste positie te houden.
Effect van een tiedown of (te) strakke martingaal
Een ander punt, niet gerelateerd aan zadels maar toch belangrijk, is hoe de rhomboideus wordt beïnvloed door het gebruik van een “tiedown” bij “rope horses”. (Disclaimer – de foto hierboven is van het net geplukt voor dit artikel, simpel om de tiedown visueel te maken. Verdere kennis over dit paard ontbreekt.) En, misschien iets minder hard inwerkend, maar een (te) strakke martingaal zou een soortgelijke invloed op de rhomboideus kunnen hebben.
Aangezien het cervicale deel van de rhomboideus de hals heft wanneer het been wordt belast, is het een spier die het paard veel gebruikt als het zijn hoofd probeert op te tillen tegen de werking van de tiedown of martingaal in. Veel paarden die consequent met een tiedown worden gereden, hebben dan ook een verdikte cervicale rhomboideus – een extra dikke spierbundel aan de bovenkant van de hals – terwijl sommige van de andere halsspieren niet goed ontwikkeld zijn.
Tot zover de rhomboideus. Maar, niet getreurd, er zijn nog meer spieren om over te praten :-)…
Bovenstaande is gebaseerd op een artikel gepubliceerd door Rod & Denise Nikkel, Western Saddle Fit, Canada. Het originele artikel vind je hier. Voor meer informatie over Rod & Denise kun je hier verder lezen.