Oftewel; de lendenwervels en het heiligbeen
Na een uitstapje naar de biomechanica, zetten we onze anatomie voort…
Als je het over een norm en afwijkingen daarop hebt, dan wint in de wervelkolom het lumbale gedeelte de race! Officieel behoren er 6 lumbale wervels en 5 sacrale wervels te zijn. In een studie onder volbloeden bleek 39% hier niet aan te voldoen, maar in 89% van de paarden was het totaal aantal wervels, lumbaal en sacraal opgeteld, wel 11. Wat betekent dat wat miste in het ene gedeelte vaak toegevoegd bleek aan het andere gedeelte. Ook de skeletten die voor deze artikelen worden gebruikt vertonen afwijkingen, maar aangezien de afwijkingen verschillend zijn, kunnen we wel laten zien hoe het officieel hoort te zijn.
De lumbale wervels
De vorm van de lumbale wervel heeft eenzelfde basisopbouw als de rest. De processus spinosus heeft een medium hoogte en ze leunen allemaal naar voren. Aan de voor- en achterkant zitten de processus articularis om de facet gewrichtjes tussen de wervels te vormen. Alleen de processus transversi zijn anders dan bij de overige wervels in de zin dat ze lang, breed en plat zijn.
De langste processus transversi zitten aan L3 en L4, daarna worden ze korter. De processus transversi van L1 en L2 wijzen een beetje naar achteren, die van L3 en L4 zijn min of meer recht en van L5 en L6 wijzen naar voren. Op deze wijze passen ze mooi tussen de ribben, die naar achteren wijzen, en de vleugels van het bekken, die naar voren wijzen.
Een ongebruikelijk iets en iets wat alleen in paarden voorkomt (en, blijkbaar, bij neushoorns) is dat er tussen een aantal processus transversi gewrichtjes voorkomen. In alle andere dieren maken ze geen contact. De processus transversi van L6 hebben een verbinding met het sacrum en er bevindt zich nog een gewricht tussen de processus transversi van L5 en L6. En soms is er ook contact tussen L4 en L5.
Het sacrum (heiligbeen)
Het sacrum (heiligbeen) bevindt zich achter de lumbale (lenden-) wervels. In een volwassen paard is het sacrum één geheel, dat bestaat uit 5 gefuseerde wervels. In de eerste levensjaren van het paard bestaat het sacrum uit 5 “losse” wervels. Rond de leeftijd van 4 jaar fuseren ze tot één geheel.
Aan de voorkant van het sacrum bevinden zich de vleugels, een zeer belangrijk onderdeel. De voorkant van de vleugels van het sacrum vormen een gewricht met de processus transversi van L6, zoals hierboven al genoemd…
SI-gewricht in het paard
…en de achterkant van de vleugels maken verbinding met het bekken en vormen daar het SI-gewricht. De vleugels van het heiligbeen (sacrum) maken hier contact met de darmbeenderen (os ilium) van het bekken (pelvis). En zo is de naam “SI-gewricht” als afkorting van het “sacro-iliacale gewricht” ook te begrijpen. Dit is hèt contactpunt tussen de achterbenen en de wervelkolom. Het heeft de naam van “gewricht”, maar het is niet eenzelfde gewricht als we bijvoorbeeld in de benen tegenkomen.
Eigenlijk is het punt waar de twee botten bij elkaar komen op het bekken alleen te zien als een klein gedeelte waar het bot iets ruwer is. Het is een bijzonder sterke, ligamentaire verbinding, maar een blessure aan deze verbinding is niet ongebruikelijk in sportpaarden en kan een heleboel pijn voor het paard en problemen veroorzaken.
Lumbo-sacrale overgang
De processus spinosi van het sacrum leunen achterover, waardoor een “gat” ontstaat tussen de processus spinosi van de lendenwervels en van het heiligbeen. Je kunt dit vrij goed voelen bij een paard. Als je je vingers over de toppen van de lumbale wervels laat glijden, kom je bij een “gat” dat vrij lang is. Het SI-gewricht ligt hier onder. Daar waar je weer bot voelt, ben je bij het heiligbeen aangekomen. En zoals bij alles, heeft ook dit een reden. Hierover meer in het volgende artikel over de beweging van de lumbale wervelkolom.
Afwijkingen
Voor degenen die hebben meegeteld, die zal zijn opgevallen dat hoewel ik zei dat er 6 lumbale en 5 sacrale wervels behoren te zijn, dit niet van toepassing is op de situatie afgebeeld op bovenstaande foto. Dit paard had 5 lumbale en 6 gefuseerde wervels in haar sacrum.
Als je vanaf de zijkant naar de wervels kijkt, dan is goed te zien dat de processus spinosi van de lumbale wervels naar voren leunen, de 5 van het sacrum leunen naar achteren en de middelste kon in dit geval niet beslissen waar die precies bij hoorde en is dus maar rechtop gaan staan. Dit wordt ook wel een gesacraliseerde lumbale wervel genoemd. Het is één van de abnormaliteiten die in paarden gevonden wordt.
En als je de lumbale wervels hebt geteld van het skelet (van Arnie) dat in dit artikel is gebruikt, kan het zijn dat je er maar 5 hebt geteld. Maar hij heeft er eigenlijk 6. Die laatste “rib” op bovenstaande foto is namelijk eigenlijk geen rib.
In werkelijkheid is het een gemodificeerde processus transversus van een lumbale wervel. In plaats van eruit te zien als een gewone processus transversus, ziet het eruit als een rib. Het einde ervan was zelfs met wat kraakbeen verbonden aan de rib ervoor, als onderdeel van de ribbenkast, zoals bij een normale rib ook het geval zou zijn. In eerste instantie werden bij dit skelet dan ook 19 paar ribben geteld in plaats van 18. Oftewel, nog een afwijking…
En we blijven nog even bij de lumbale wervelkolom. De beweging die er mogelijk is, is onderwerp van het volgende artikel.
Bovenstaande is gebaseerd op een artikel gepubliceerd door Rod & Denise Nikkel, Western Saddle Fit, Canada. Het originele artikel vind je hier. Voor meer informatie over Rod & Denise kun je hier verder lezen.